अचूक निर्णय कसा घ्यावा?

योग्य वेळी योग्य निर्णय
योग्य वेळी योग्य निर्णय घेणे तशी अवघड गोष्ट आहे. जीवनात काही निर्णय घेण्यामुळे आयुष्याची दिशा ठरणार असते. त्यामुळे सर्वांगीण विचार करणे महत्त्वाचे ठरते. निर्णयप्रक्रियेच्या दृष्टीने उपलब्ध माहिती, आपल्याला आलेले अनुभव, आपला आत्मविश्‍वास, सकारात्मकता, जोखीम घेण्याची तयारी हे घटक महत्त्वाचे आहेत.

पर्यांयातून निवड
बहुतेक वेळा एकापेक्षा जास्त पर्याय उपलब्ध असतात, तेव्हा निर्णय घेणे तुलनेने सोपे जाते; पण ज्या प्रसंगी फक्त दोनच पर्याय उपलब्ध असतात तेव्हा कमीत कमी हानी व जास्तीत जास्त फायदा होणारा पर्याय निवडणे चांगलेच असते; पण आपली कुवत लक्षात न घेता इतरांच्या सल्ल्याने घेतलेले निर्णय नेहमी यो१/२य ठरतातच असे नाही. कोणताही निर्णय घेताना आपल्या व्यक्तित्वातील गुणावगुणांचा अभ्यास व विश्‍लेषण करून सकारात्मक वैशिष्ट्याचे मूल्य ठरवावे. आपली कार्यक्षमता किती टिकू शकते, याचा नीट विचार करावा व त्यानुसार निर्णय घ्यावा. यानुसार आशिषने धडाडीने सुरू केलेला रेडिमेड कपड्यांचा बिझनेस चालू ठेवण्यासाठी (ब) पर्याय निवडला तर निर्णय घेण्याचे फारसे दडपण त्याच्यावर येणार नाही.

निर्णयाची जबाबदारी
बऱ्याचदा आपणाला दिसते, की काही व्यक्ती निर्णय घेण्याचे टाळतात किंवा चुकीचा निर्णय घेऊन नंतर पस्तावतात. कारण मुळात अंतःप्रेरणा नसेल, नवीन बदलाची भीती वाटत असेल, वस्तुनिष्ठ विचार न करता भावनिकता जास्त असेल तर निर्णयाची जबाबदारी व जोखीम स्वीकारण्याची तयारी नसते.

व्यावहारिक शहाणपण
योग्य निर्णय घेता येण्यासाठी कॉमन सेन्स असणे आवश्‍यक ठरते. नोकरी व्यवसायातील महत्त्वाचे निर्णय घेत असताना व्यावहारिक पातळीवरून विचार करण्याची क्षमता व त्यानुसार निर्णय अमलात आणण्याचे धैर्य व चिकाटी असणे म्हणजेच कॉमन सेन्स (व्यावहारिक शहाणपण) होय.

कोणताही निर्णय घेतल्यानंतर त्यासंदर्भातील भविष्यातील घटनांचे पूर्वकथन, आपल्याला घ्यावी लागणारी जोखीम व त्या निर्णयामुळे होणारा फायदा यांचा सर्वांगीण विचार करता येणे "करियर व कुटुंब' यांचा तोल सांभाळण्यासाठी आवश्‍यक असते. यानुसार (ब) हा पर्याय दीपासाठी योग्य ठरतो.
थोडक्‍यात, कोणताही निर्णय घेताना जीवनात सुस्पष्ट व ठाम विचार, उद्दिष्टांची स्पष्ट जाणीव व क्रमवार मांडणी घेतलेल्या निर्णयानुसार ठाम वर्तन करण्याची मानसिक सिद्धता असेल तर द्विधा मनःस्थितीला सामोरे जावे लागणार नाही, हे निश्‍चित!

निर्णय घेण्यासाठी आवश्‍यक -
- सुस्पष्ट व ठाम विचार
- आपल्या उद्दिष्टांची क्रमवार मांडणी
- व्यावहारिक शहाणपण
- भविष्यातील घटनांच्या पूर्वकथनांचा फायदा
- हिंमत व धमक

(प्रा. सुषमा भोसले)